10 -16 Mayıs arasındaki haftanın engelli haftası olduğunu biliyor muydunuz? Tüm engellilerin anlaşılmasına ayrılmış olan, güzel bir farkındalık haftası. Engelliler, hayatlarını idame ettirirken yaşadıkları zorluklar bilinsin istiyorlar. Empati kuranların çoğalmasıyla, hayatlarını güzelleştirmek istiyorlar ve elbette isdihdam istiyorlar; hayata karışmak, kimseye muhtaç olmadan, kendilerine ve ailelerine yetebilmek istiyorlar.

Önümüzde bir engelli öğretmen ataması tercih süreci var. Ancak, engelli öğretmenlere ayrılan kontenjanın az olması, büyük bir sorun.Türkiye genelinde, bölümlerinde ilk 100’e hatta ilk 50’ye girenler bile atanamayacak durumdaymış. Hatta kendi alanlarında ilk 5’e giren bazı adaylar dahi kontenjan dışı kalıyormuş çünkü bölümlerine sadece 1 veya 2 kontenjan açılmış.

Engelli öğretmenlerin, hayata tutunabilmeleri; yaşamlarını insanca sürdürebilmeleri için atanmaları gerekiyor. Engelli öğretmenler, binbir zorlukla okudular, hayata göğüs gererek mezun oldular. Hak ettikleri meslekleri icra ederek, gelecek nesilleri aydınlatmayı amaçlıyorlar ama şu anki açıklanan kontenjan sayılarıyla, bu isteklerini gerçekleştirmeleri maalesef uzak bir hayal...

“Engelli öğretmenler olarak, başta kendimize ve ailelerimize olmak üzere, gelecek nesillere, topluma, ülkemize faydalı bireyler olmak istiyoruz. Atanmak istiyoruz!” diyorlar. Buna karşılık bazı insalar “Açıklanan engelli istihdam sayıları, ihtiyacın da üzerinde.” diyor.

Peki gerçekten engelli öğretmen ataması için ayrılan kontenjan ihtiyacın üzerinde mi?

2025 yılı itibarıyla kamuda engelli memur ve öğretmen sayısı 70.878. Mevcut personel sayısına yeni alımlar eklenerek, 2025 yılı itibarıyla toplam kamu personeli sayısının 5.25 milyon olması bekleniyor.

Bu verilere dayanarak hesaplama yaptığımızda, engelli personel oranı, 70.878 / 5.250.000 yani %1.35 çıkıyor.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre, kamu kurumları, toplam dolu kadro sayılarının %3'ü oranında engelli personel çalıştırmalı.

Ortalama 5.25 milyon kamu personeli için yasal olarak çalıştırılması gerekli olan engelli personel sayısı ise 5.250.000 × %3 yani 157.500.

Mevcut çalışan engelli personel sayısına bakalım; bu sayı sadece 70.878.

Yasal %3 personel sayısına ulaşmak için 157.500 - 70.878 yani 86.622 engelli personel alımı yapılması gerekiyor.

Görüyorsunuz, açıklamaya gerek yok…

Sanıldığının aksine, engelli öğretmenlere ayrılan kontenjan sayısı, ihtiyacın üzerinde açıklanmış gibi durmuyor…

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın yayımladığı Ulusal Eylem Planı’nda açıkça ifade edildiği üzere:

“Engelli bireyler için açık, bütünleştirici ve erişilebilir ortamlarda istihdam imkânlarının sağlanması, kimseyi geride bırakmayan kapsayıcı kalkınmanın asli araçlarından biridir.”

Peki, bu hedef doğrultusunda, önceki yıllarda olduğu gibi, somut bir icraat görebilecek miyiz?

2025 yılı itibarıyla, engelli personel oranı hâlâ ortalama %1.35 düzeyinde kalırken, yasal zorunluluk olan %3'e ulaşmak için neredeyse seksen altı binden de fazla kadro açık kalıyor. Anlaşılacağı üzere, öğretmen olma şartlarını taşıyan bütün engelli öğretmen adaylarının, toplu olarak atanması, sadece gönülden gelen bir arzu değil, esasında, yasal da bir hak.

Sadece engelli bireylerin haklarını savunmak için değil, aynı zamanda ülkemizin eğitim sistemine güçlü bir katkı sağlamak adına da engelli öğretmenler eşsiz bir kaynak. Eğitimde eşitlik ve adalet sağlanması için, öğretmen olma şartlarını taşıyan, başvuran tüm engelli öğretmen adaylarının toplu olarak atanması; ülkenin refahı, gelecek nesillerin eğitimi için son derece mühim bir konu. Bu yüzden, engelli öğretmen adayları seslerini duyurmak istiyor; toplu atama isteklerini gündeme taşımak için gece gündüz demeden uğraşıp didiniyorlar. Kimi kemoterapinin verdiği o boğucu yorgunluğa rağmen oradan oraya koşturuyor, yetkililere dilekçe sunuyor; kimi görme engelini sesli komutlarla aşmak için cebelleşiyor, sosyal medyada paylaşımlar yapıyor durmadan. Hepsi o kadar çok emek harcıyor ki fark edilebilmek uğruna, gelecekleri uğruna; onların bu emeklerini görmezden gelmek, vicdanlı insanlar için imkansız...

Bunların yanı sıra; engelli öğretmenler için açıklanan kontenjan sayısının, hangi il için ne kadar olduğu da yazılmamış durumda. Yön tabelaları olmayan bir ormanda ilerlermişçesine, tamamen tahmine, tamemen şansa dayalı bir şekilde; tercihte bulunuyor engelli öğretmenler. Üstelik çoğu kontenjan dışı kalmış durumda. Kimi tercih yapmanın gereksiz olduğunu düşünüyor; kimi “nasıl olsa gelmeyecek” diye, tedavisini sürdürebilecekleri hastane bölümleri olmayan illeri dahi çaresizlikten listelerine almış durumda. Hal buyken, eğer sayın Cumhurbaşkanımız toplu atamaya karar verirse, yerleştirmelerin neye göre gerçekleştirileceği de merak konusu. Adil bir yerleştirme için, eğer toplu atama müjdesi gelirse, tercihlerin yeniden yapılması ya da dilekçe hakkı tanınması gerektiği de konuşulanlar arasında.

Sadede gelirsek; engelli öğretmenleri istihdama kazandırmak, toplumu canlandırmaktır. Biz biriz ve hepimiz birbirimiz için yaşıyoruz. Toplumumuzdaki her bir bireyi, ne kadar güçlü hale getirirsek, ülkemiz de o derece kuvvetlenir. Ülkemizin kudreti için, geride gözü yaşlı hiçbir engelli öğretmen adayının kalmaması için; engelliler haftası öncesinde, toplu atama müjdesi gelmesini umuyor tüm engelli öğretmen adayları.

Kaynakça:

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Ulusal Engelli Hakları Eylem Planı (2023–2025). https://www.aile.gov.tr/media/122083/ulusal-engelli-haklari-eylem-plani-2023-2025.pdf

Gazete Memur. (2025). Kamuda çalışan engelli personel sayısı. https://gazetememur.com

Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). Kamu personeli istihdam verileri. https://sbb.gov.tr

Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete. (2005). 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr

Sizden Gelenler:

*Bazı alışveriş merkezleri tuvaletlerindeki sabunlukları, ortopedik engelliler olarak kullanamıyoruz. Bazılarımızın tek eli var, bazılarımız tekerlekli sandalyede. Bu yüzden temassız sabunluklar koyulmasını talep ediyoruz.

*Hem genel, hem engelli öğretmen atamalarına açılan kadro sayısı çok düşük. Bölümümüzde çok iyi sıralamada olan arkadaşlarımız bile kadro dışı kalıyor. Sesimizin duyulmasını istiyoruz. Şartları taşıyan tüm öğretmen adaylarına toplu atama istiyoruz.

*Formasyon eğitimimiz iki ay içinde tamamlanacak. Ancak öğretmenlik başvurusu yaptığımız sırada, sanki hiç formasyon eğitimine başlamamışız gibi ikinci öncelikli sayılıyoruz. Lütfen sesimizi duyun.

*İstanbul Esenler otobüs garındaki engelli tuvaletleri kilitliydi. Temizlikçiler anahtarın nerede olduğunu bilmiyordu. Engelliler olarak mağdur olduk.